کتیبه بیستون – معرفی کامل

کتیبه بیستون  یکی از مشهورترین و باشکوه ترین یادمان های کهن منطقه بیستون است.کوه بیستون در 30 کیلومتری شرق شهر کرمانشاه واقع شده است. در اقوال باستان مسیر قافله هایی که قصد عبور به بابل را داشتند از کنار این کوه و در کنار چشمه آب دامنه کوه به استراحت می پرداختند. برخی از پژوهشگران بیستون را که به نامهای بغستان، بگستان، بهیستون، بهستون،بهستان و بیستون در متن های قدیم و جدید آمده است برگرفته از واژه بق به معنی خدا دانسته اند و بدین ترتیب احتمالا جایگاهی مذهبی و نیایشی به شمار می رفته است.

در خصوص تاریخچه مشرق زمین، بیستون با افسانه های خسرو شیرین زمینه ای برای طبع آزمایی سخنوران پارسی گوی فراهم آورده است. پیش از کوشش مستشرقان و ترجمه کتیبه ها، افسانه هایی که زاییده فکر و خیال لطیف شاعران بود بیستون را تنها کوهی افسانه ای معرفی می کرد.
در ناحیه بیستون به دلیل شرایط مساعد آب و هوایی و موقعیت خاص جغرافیایی تقریبا از هر دوره عصری از آن دیده می شود. این آثار از عصر شکار شروع شده و به دوران معاصر ختم می شود. غار شکارچیان،غار آفتاب، غار دودر، غار تاریک از دوران غارنشینی، نیایشگاهی از دوره ماد، کتیبه داریوش از دوره هخامنشی، نقش برجسته هرکول از دوره سلوکی، نقوش مهرداد، گودرز، بلاش و محوطه پارتی از دوره ساسانی، کاروانسرای ایلخانی، کاروانسرای صفوی و کتیبه شیخ علیخانی از آثار دوران اسلامی این مجموعه است. کلیه آثار کتیبه بیستون در فهرست آثار ملی ثبت شده و در 23 تیرماه سال 1385 هجری شمسی جزء هشتمین اثر ایران به ثبت آثار جهانی رسیده است.

 کتیبه بیستون متعلق به داریوش بزرگ هخامنشی و  در فاصله ده ها متری از سطح زمین قراردارد. با توجه به نوشته های تاریخ نویس یونانی دیودور سیسیلی، نام بیستون به تلفظ پهلوی آن بهیستون شناخته و تغییر آوا داده است.
داریوش بزرگ ، به عنوان کهن ترین تاریخ نویس ایرانی برای نگاشتن سنگ نوشته بیستون مطرح شده است. داریوش بزرگ برای اینکه مردم زمان خود و آینده را در جریان قدرت و نخستین سالهای حکومتش قرار دهد بر سر شاهراه مرکز وغرب ایران به بین النهرین که محل عبور کاروانها و نظامیان بود این سنگ نبشته را ایجاد نمود. در این سنگ نوشته جریان سالی را که داریوش درجنگ با شاهان دروغزن سپری کرد و 19 شورش را فرو نشاند بیان شده است.

با نگاه به کتیبه بیستون – معرفی کامل از قبیل آشنا شدن با خط میخی پارسی، پوشاک،آرایش، اسلحه شناسی و تفکرات و اعتقادات مذهبی مردمان در زمان حکومت هخامنشیان کسب می کنیم.
مهم ترین سخنان داریوش که در سنگ نبشته بیان شده، بدین صورت است:
شناسایی و خصوصیات داریوش ،گستره و عرصه حکومتی داریوش، داستان سرکوبی شورش گئومات، داستان های شورش سرزمین های دیگر و سرکوبی آنها، منزه دانستن داریوش از هرگونه جرم و زشتی،توصیه به حفظ کتیبه و درخواست ازمردمان آینده .

خطوط و زبان سنگ نبشته بیستون در آینده به دلیل تغییر زبان مردمان به فراموشی رفت.اینگونه بود که کسی توانایی خواندن متون را نداشت و کتیبه داریوش را به فرهاد و عشقش شیرین نسبت دادند. در اوایل دهه 1840 میلادی، هنری رالینسون انگلیسی افسر ارتش انگلیس برای ماموریت به ایران فرستاده شد و موفق به ترجمه خطوط سنگ نبشته بیستون شد . مدتی هم در اواخرسال 1850 میلادی ،وزیر مختار انگلستان در ایران شد. سالهای بعد ترجمه دقیق تر کتیبه، توسط اشخاص دیگری صورت پذیرفت.

ارتفاع سنگ نوشته بیستون حدود 8 متر و طول آن 22 متر است.در وسط این سنگ نبشته 5 ستون که به خط میخی فارسی باستان در 525 سطرنوشته شده به چشم می خورد. اهورا مزدا با چهره انسانی برروی این ستون ها قرار گرفته است. تاج تابناکی که روی سر اهورامزدا قرارگرفته نشانه خدایی بودن اوست. اهورامزدا حلقه ای را با دست چپ به سمت داریوش دراز کرده و بدین ترتیب قدرت پادشاهی خویش را به داریوش می بخشد. بلند کردن دست راستش به منزله  خواهان نیکی و برکت برای داریوش است. داریوش نیز دست راست خود را به جهت دعا سمت اهورامزدا دراز و در دست دیگرش کمانی را گرفته است. داریوش،گئومات را زیر پای راست خود انداخته و پشت گئومات، تیگرا خائودا، رهبر قبیله سکاها و 8 نفر از غاصبین تخت پادشاهی  که به وسیله زنجیر به هم متصل شده اند قرار گرفته است. در پشت داریوش نیز گبری و کماندار آسپاتینا وجود دارند.

کتیبه بیستون کرمانشاه، بزرگترین سنگ نبشته جهان ، در سال 2006 میلادی توسط سازمان یونسکو در فهرست میراث فرهنگی جهان به ثبت رسید. 

آدرس : کرمانشاه - ۸۹٫۶ کیلومتری شهرستان کرمانشاه

فاصله زمانی تا پایتخت : 5 ساعت و 27 دقیقه

فاصله مکانی تا مرکز پایتخت : ۴۵۷ کیلومتر

سوغات ارومیه چیست

سوغات ارومیه تنوع بسیاری دارد که در این بخش سوغاتی های مشهور آن را معرفی می کنم. ارومیه یکی از شهرهای زیبا و خوش آب و هواست که پذیرای گردشگران زیادی بخصوی در فصل تابستان است. در کنار تمام زیبایی هایش مسافران، نگران تهیه ی سوغاتی برای دوستان و اقوامشان هستند که دراین سفر همراهشان نبوده اند و می خواهند هدیه ای از این شهر بهمراه خود ببرند. صنایع دستی و سوغات ارومیه با تنوع زیاد، هیچ مسافری را دست خالی به شهر و دیار خود نمی فرستد. نقل، شیرینی های سنتی ، عرقیات و حلوای هویج ارومیه جزء بهترین انتخاب ها، بعنوان سوغاتی ارومیه هستند. دیگر سوغاتی های ارومیه عبارتند از:

• انواع مربای محلی: سیب،آلبالو، به، گل محمدی، هویچ، هلو و… .
• انواع شربت ها: آلبالو، گلاب، بادرنجو، بیدمشک و … .
• انواع نان ها: ارده، تنور چره، یخاچره، تاواچره، جزلا چره.
• انواع ترشی: ترشی مخلوط، ترشی لیته، ترشی هفت بیجار.
• شیرنی سنتی: تره حلوا، دوشاب حلوا، نساء حلوا

نقل ارومیه

یکی از معروفترین سوغاتی های ارومیه نقل است. نقل از گذشته های دور در بین مردم ایران جایگاه خوبی داشته و جایگزینی برای قند، در کنار نوشیدن چای می باشد. همچنین در بسیاری از محفل ها و مهمانی ها می توان رد پای آن را دید. درست کردن نقل امروزه دردسر کمی دارد و با دستگاه این کار انجام  می شود. اما در گذشته کار بسیار مشکلی بود. نقل یکی از فرآورده هایی است که از شکر تهیه می شود شکر را حرارت می دهند تا ذوب شود و سپس مغزهایی که باید به آن افزوده شود را اضافه می کنند و در نهایت اسانس مورد نظر را می افزایند. در واقع نقل را می توانیم به سه قسمت تقسیم کنیم هسته، روکش و طعم دهنده. که بر این اساس انواع مختلفی دارند. روکش سفید از شکر تهیه می شود. در هسته آن معمولا بادام، گردو و پسته قرار می دهند. طعم دهنده رایج در ارومیه بیدمشک، دارچین، زعفران، وانیل، اسانس میوه های مختلف می باشد. همچنین از نظر اندازه ریز، متوسط و درشت هستند. میتوان گفت نقل، یکی از خوشمزه ترین سوغات های ارومیه است که هیچ مسافری براحتی نمی تواند از کنار آن بگذرد.  

در زیر به تعداد نقل هایی با طعم های مختلف اشاره شده:

• نقل بیدمشک
• نقل زعفرانی
• نقل گل محمدی

نقل بیدمشک ارومیه:

بیدمشک یکی از گیاهان بومی ارومیه است، برای تهیه نقل بیدمشک، خلال بادام را برای مدتی در گیاه بیدمشک می خوابانند سپس روکش سفید را از شکر و آب تهیه کرده و با هم ترکیب می کنند، تقریبا نقل آماده است. اما این پایان کار نیست در پایان کار به نقل ها عرق بیدمشک اضافه می کنند تا خوش طعم و عطر شود. عمل معطر کردن خلال بادام با خشک شده ی گیاه بیدمشک هزینه بر است و امکان دارد خیلی ها از اسانس های غیر طبیعی استفاده کنند پس با دقت خرید کنید. نقل بیدمشک به نقل ابریشمی هم معروف است چون ظاهری سفید همچون ابریشم دارد. به نظر من یکی از خوشمزه ترین انواع نقل است و می تواند سوغاتی خوبی از شهر ارومیه باشد.

نقل زعفرانی ارومیه:

مراحل تهیه نقل زعفرانی همانند نقل بیدمشک است با این تفاوت که از گردو برای مغز آن و از زعفران برای روکش و اسانس آن استفاده می شود.

نقل گل محمدی ارومیه:

طریقه درست کردن با مدل های قبلی یکی است ولی در روکش این نقل، گلهای خشک شده محمدی دیده می شوند.که ظاهری زیبا و وسوسه انگیزی به آن ها داده اند.

حلوای هویج ارومیه

حلوای هویج ارومیه همانند نقل، دیگر سوغاتی معروف ارومیه محسوب می شود. حلوای هویج از گردو، شیره ی انگور و هویج درست می شود که بسیار خوشمزه است. حلوای هویج در شب یلدا مهمان خانه ی مردم خونگرم ارومیه و استان آذربایجان غربی است. از خرید حلوای هویج ارومیه فراموش نکنید چون با موادی که در تهیه آن استفاده می شود بسیار پر انرژی و مفید است. همچنین مصرف آن در هوای سر خالی از لطف نیست.

عرقیات ارومیه

استان آذربایجان غربی یکی دیگر از استان های خوش آب و هوای ایران است که به همین علت در آن گیاهان دارویی و کوهی بسیاری می توان یافت و در نتیجه انواع عرقیات هم تولید می شود. این عرقیات را می توان از شهر ارومیه براحتی تهیه کرد. یکی از معروفترین عرقیات ارومیه بیدمشک و بادرنجبویه می باشد. عرق بهارنارنج، گلاب، بومادران، برگ بید، برگ گردو، بابونه، پونه، ترخون، پیچک، خاکشیر، شاتره، شوید، شنبلیله، گل گاوزبان، کلپوره، کیالک، کاکوتی، کاسنی، کرفس، مرزه، نسترن، کاهو، هندوانه کوهی، یونجه و هفت گیاه قند دیگر عرقیات شهر ارومیه هستند. هر کدام از این ها خواص دارویی مخصوص به خود را دارند. عرقیات هم برای سوغاتی، خوب است و کاربردهای زیادی دارند. 

عرق بیدمشک ارومیه:

بیدمشک گیاهی است که در استان آذربایجان غربی می روید و از آن استفاده های بسیاری می شود. عرق بیدمشک در زمینه های مختلفی استفاده می شود بعنوان مثال برای معطر کردن غذا، شربت و همچنین خواص دارویی آن که نمی توان نادید گرفت از جمله خواص دارویی بیدمشک که در درمان سرگیجه، کم خونی و تقویت قلب موثر است. 

عرق بادرنجبویه ارومیه:

عرق بادرنجویه همانند عرق بیدمشک برای معطر کردن غذا و شیرینی کاربرد دارد همچنین خواص درمانی آن حائز اهمیت است از جمله این خواص تنظیم فشارخون، نارسایی قلبی و شادی آور است.

شیرینی سنتی ارومیه

شیرنی های ارومیه قدمت بسیاری دارد و از گذشته های دور گروهی به پخت آن ها مشغول بودند تا به امروز که بصورت کارگاهی انجام میشود. تنوع این شیرینی ها زیاد است. که در زیر به موارد اندکی اشاره شده است.

• لوزانک
• تنور شیرینی سی
• سوجوق
•  تره حلوا
• دوشاب حلوا
• نساء حلوا

لوزانک ارومیه:

لوزانک یا باستخ در زبان محلی ارومیه، شیرینی است که از شیره انگور، نشاسته، گلاب و آب تهیه می شود و در ظاهر شباهت به مسقطی دارد. برای تزیین این شیرنی از مغز پسته و گردو استفاده می شود. از ظاهر شیرینی خوشمزگی آن مشخص است.

تنور شیرینی سی ارومیه:

در تهیه این شیرینی ماست و آرد را مخلوط می کنند و کمی شکر به آن می زنند. بعد از فرم دادن به خمیر روی آن را تخم مرغ زده و در تنور می گذارند این شیرینی می تواند انتخاب خوبی بعنوان سوغاتی باشد.

سوجوق ارومیه:

مواد اولیه تهیه سوجوق شیره انگور، نشاسته و گلاب است. خمیری حاصل می شود و داخل آن را مغز گردو می ریزند، سپس بصورت نواری گرد،آن را شکل می هند بعد از آن، به قطعه های کوچک برش زده و با پودر نارگیل آن را می آرایند.

همه چیز درباره شوریده شیرازی

درباره زندگینامه شوریده شیرازی در تاریخ اینگونه بیان شده: محمد تقی فرزند عباس ، شاعر معروف دوران صفویه در سال 1276 هجری قمری  در شهر شیراز به دنیا آمد. سید محمد تقی شیرازی  نسبش به اهلی شیرازی می رسد. ایشان در سن هفت سالگی به مریضی آبله مبتلا و نابینا شد.با این وجود کوری میرزا محمد تقی شیرازی مانع اشتغالش به درس و بحث نشد و از راه گوش، از دانشمندان و فرهیختگان روزگار خود شد. اما، کوری بیماری پرخطر افسردگی را در ژرفای روح او نشاند و از این رو، تخلص شوریده را برای خویش برگزید. و دیری نگذشت که در شاعری، شوریده شیرازی به مرتبه ای بلند رسید، چنانکه شرق شناسان به دیدنش می رفتند. شوریده شیرازی در سال 1309 هجری قمری به تهران آمد و ناصرالدین شاه، او را به احترام پذیرفت. شوریده شیرازی نخست به لقب مجدالشعرایی و سپس به فصیح الملک ملقب شد. در روزگار مظفرالدین شاه نیز از عزت و احترام برخوردار بود، تا اینکه در سال 1314 هجری قمری به شیراز بازگشت و از درآمد دهی که به عنوان سیورغال به او واگذار شده بود به خوبی زندگی می کرد. شوریده شیرازی در سال 1323 ازدواج کرد و هنگامی که نخستین فرزندش حسین به دنیا آمد از شدت خوشحالی غزلی برایش سرود که چند بیت آن بدین ترتیب است:

همسر شوریده شیرازی، بانو عصمت الملوک فصیحی فرزند شاهزاده محب علی میرزا بود.

فرزندان شوریده شیرازی بدین ترتیب می باشند:

حسین فصیحی، فرزند ارشد خانواده و قبر وی در آرامگاه قوامی ها در حافطیه شیراز است.

حسن(احسان) فصیحی که شاعر، نویسنده و خطاط ماهر بود وقبر وی در آرامگاه سعدی در شمال شرق محل دفن پدر بزرگوارش است.اقدس الملوک تنها دختر خانواده و قبر وی در جنوب غربی محل دفن پدر می باشد.

حیدر علی فصیحی یکی از صاحب منصبان عالی رتبه وزارت پست و تلفن بین الملل بود و قبر وی در بهشت زهرا است.

نصرت الله فصیحی مسلط به ادبیات فرانسه، دارای طبع شعر بود و در وزارت فرهنگ اشتغال داشت. قبر وی در بهشت زهرا است.

شوریده شیرازی در شعر به شیوه وصال و وقار نظر داشت. غیر از غزلیات و قصیده ها، گاه مطایبه های او، نکته های ظریف اجتماعی دارد. اشعار شوریده شیرازی دارای مضامین بدیع و تازه و ترکیبات نو است. شوریده در اشعارش اصطلاحات عامیانه را با مهارت به کار برده و می توان وی را با اشخاص معروفی مانند رودکی و ابوالعلا معری مقایسه نمود.

شوریده شیرازی در ربیع الثانی سال 1345 هجری قمری درگذشت و ذر کنار سعدی به خاک سپرده شد.

دلیل اصلی شهرت : شوریده شیرازی، صاحب کتاب دیوان مثنوی سحر حلال است. ایشان به علت داشتن هوش و حافظه زیاد، تسلط کامل بر علوم و فنون ادبیات فارسی ، ریاضیات و موسیقی از نوادر روزگار بود.

تاریخ تولد : سال 1276 هجری قمری

تاریخ وفات : سال 1345 هجری قمری

سوغات گرگان چیست

سوغات گرگان همانند دیگر شهرهای شمالی ایران از تنوع بسیاری برخوردار است. یکی از سرگرمی های شهر گرگان در کنار طبیعت زیبا و جاذبه های دیدنی آن، بازدید از بازارهایی است که نمایشگاهی از صنایع دستی و سوغات گرگان می باشد. بنام ترین سوغاتی های شهر گرگان، شیرینی های سنتی است که در کارگاه های شیرینی پزی و قنادی درست می شوند. همچنین بانوان هنرمند گرگانی به مناسبت های مختلف، این شیرینی های فوق العاده را می پزند. نان زنجبیلی(لوزی)، نان خرمایی، حلوا اماج، سرغبیلی، نان شیرمال و نان پادرازی شیرینی هایی هستند که در ادامه برای شما توضیح داده شده تا با توجه سلیقه و ذائقه ی خود، بعنوان نماد و سوغات شهر گرگان همراه خود ببرید. 

سوغاتی های دیگر که در گرگان می توان تهیه کرد عبارتند از:

• کلوچه
• ماهی و خاویار
• کُلُمبو
• رشته به رشته
• شیرینی برنجی
• قطاب
• کالنی نون 
• سیچو کماچ 
• گلاج
• نون قندی 

نان زنجبیلی گرگان 

نان زنجبیلی(زنجفیلی)، یکی از شیرینی های سنتی گرگان می باشد که جایگاه خوبی در مهمانی های مردم این شهر دارد. نان زنجبیلی از آرد گندم، شکر، روغن و زنجبیل تهیه می شود و عموما از نظر شکل ظاهری لوزی است. ترکیب زنجبیل طعم عالی به این شیرینی می دهد. علاوه بر این، مصرف شیرینی زنجبیلی، بدلیل زنجبیل موجود خواص درمانی بسیاری دارد.که تعدادی از آن

1. زنجبیل باعث گرمی بدن می شود.
2. برای سرما خوردگی و سرفه مفید است.
3. زنجبیل در درمان گرفتگی های عضلات هم موثر است.
4. برای بیماری های معده مفید می باشد.

اگر تاکنون از این کلوچه های خوشمزه نخورده اید در سفر به گرگان آن را امتحان کنید و همچنین به عنوان سوغاتی خوشمزه گرگان همراه خود ببرید. 

نان خرمایی گرگان

نان خرمایی، سوغات دیگر شهرهای ایران هم است. اما از آنجا که خیلی خوشمزه است و در هوای سرد باعث گرمی بدن می شود در گرگان هم از زمان های دور پخت می شود. خوردن نان خرمایی در کنار یک لیوان چای در هوای نسبتا سرد، بسیار دلچسب است. از نان خرمایی گرگان فراموش نکنید.

حلوای اماج گرگان

حلوای اماج یا حلوای اماچ سوغات مخصوص شهر گرگان محسوب می شود، که زنان هنرمند گرگانی با وجود سختی زیاد در تهیه آن، برای عید نوروز از قدیم الایام درست می کردند. حلوا اماج از آرد گندم، عسل، روغن، پودر پسته ، بادام، هل و گلاب تهیه می شود. مسافران شهر گرگان می توانند این حلوا را از شیرینی فروشی ها تهیه کنند و از خوردن آن لذت ببرند. اگر میخواهید سوغاتی گرگان را تهیه کنید از خرید این حلوا فراموش نکنید. 

سرغبیلی گرگان

سرغبیلی شیرینی سنتی دیگر، مخصوص شهر گرگان است. شاید تاکنون اسم آن را نشنیده باشید در این قسمت اندک توضیحی جهت آشنایی شما آورده ام. آرد، مایه خمیر، پودر قند، شیر و شکر از مواد اصلی تهیه آن است. سرغبیلی می تواند سوغات خوبی باشد چون خیلی ها با شکل و طعم آن آشنا نیستند. مطمئنا جذاب خواهد بود.

نان پادرازی گرگان

نان پادرازی نوعی نان محبوب در بین مردم گرگان است. نان پادرازی بسیار نرم است و خوردن آن راحت است. این نان را بعنوان سوغاتی شهر گرگان با خود ببرید تا آنان که همراه شما نبودند، با این نان خوشمزه گرگان آشنا شوند. مواد تهیه نان پادرازی روغن، آرد، گلاب و سیاه دانه است و بعلت استفاده نشدن شکر در تهیه آن، برای افرادی که دیابت دارند مفید است.

نان شیرمال گرگان

نان و شیرینی عمده ترین سوغاتی های خوراکی گرگان هستند. یکی دیگر از این شیرینی ها نان شیرمال گرگان است که اکثرا با آن آشنایی دارید و در شیرینی فروشی های بیشتر شهرها یافت میشود. مواد تهیه آن آرد، تخم مرغ، شیر و کشمش است. شاید دلیل نام گذاری شیرمال برای این شیرینی وجود شیر در تهیه ی آن می باشد. ناگفته نماند کشمش در ترکیب با این نان طعم فوق العاده ای را بوجود آورده است. همچنین گاهی خرما هم در داخل آن قرار می دهند. این نان بسیار خوشمزه است و میتواند بعنوان یک میان وعده استفاده شود. حتما این سوغاتی خوشمزه را از شهر گرگان، برای بستگان خود ببرید.

همه چیز درباره ادیب الممالک فراهانی

آنچه درباره زندگی نامه ادیب الممالک فراهانی در تاریخ آمده است که ایشان میرزا محمد صادق فرزندحاجی میرزا حسین و نوه میرزا معصوم ،برادر قائم مقام بود. او به سال 1277 هجری قمری در روستای گازران اراک به دنیا آمد. محمد صادق فراهانی در سن پانزده سالگی پدرش را از دست داد و براثر فشار بستانکاران و ستمکاری ناصرالدوله-عبدالحمید میرزا- حکمران و رئیس قشون اراک پیاده به تهران آمد. و پس از مدتی به دستگاه تهماسب میرزا مویدالدوله راه یافت و بر اثر آشنایی با امیر نظام گروسی- حسنعلی خان- تخلص خود را از پروانه به امیری تغییر داد، و با او به کرمانشاه رفت، و چهار سال بعد، به تهران بازگشت. مظفرالدین شاه او را لقب ادیب الممالک داد. در سال های بعد، ایشان، روزگاری پیشکار آذربایجان بود.ادیب الممالک مدتی معاون مدرسه لقمانیه تبریز بود، سفری به قفقاز رفت و گذری به خوارزم داشت. ادیب الممالک فراهانی مدتی در مشهد زیست و در سال 1320 هجری قمری به تهران آمد و نویسنده روزنامه ایران سلطانی بود. بعدها مدتی در باکو با روزنامه ارشاد همکاری داشت و پس از گشایش مجلس، سر دبیری روزنامه مجلس را به عهده گرفت و به هنگام فتح تهران در سال 1327 هجری قمری همراه با مجاهدان وارد تهران شد. ادیب الممالک فراهانی مدتی بعد به خدمت وزارت عدلیه در آمد و در آنجا دیدن فسادهای گسترده اداری، او را به سرودن شعرهای تند و هجوهای نیشدار واداشت.

دیوان ادیب الممالک فراهانی مشتمل بر قصیده ها، مسمط ها و ترجیع بندها می باشد. شعر او، به گونه محسوسی از رویدادهای روزگارش تاثیر پذیرفته است. چه، او، در مسائل اجتماعی و مبارزه های سیاسی درگیر بوده است. شیوه شعرش در قصیده سرایی، بیشتر به شیوه ی انوری نزدیک است و به سبب احاطه اش بر ادب عرب، تلمیح های نامانوس به گفته ها و احوال پیشینیان، در شعر او، بسیار است.و گاه، دشوار وسنگین به نظر می آید، گاه، برخی نشانه های تجدد خواهی در اشعار ادیب الممالک فراهانی هست و هجوهایش،تند و نیشدار است.بویژه هجو هایی که درباره مخالفان مشروطه سروده است، و در یکی از قصیده های خود، یکی از آنان را آماج دشنام های زشت خود ساخته است.

ادیب الممالک، در سال 1335 هجری شمسی برابر با 1295 هجری قمری که در عدلیه یزد خدمت می کرد،سکته کرد و در بیست و هشتم ربیع الثانی همان سال، در 58 سالگی در گذشت.

دلیل اصلی شهرت : ادیب الممالک فراهانی فردی ادیب بود که در انواع شعر ، لغت فارسی و تازی توانمند و بر ادب و تاریخ عرب و عجم مسلط بود و همین امر باعث شده که اشعار سیاسی و قصیده ها و مدایح ایشان از دسترس فهم عموم مردم خارج گردد.

تاریخ تولد : سال 1277 هجری قمری

تاریخ وفات : سال 1295 هجری قمری