
بخش اول آرامگاه از سنگ قبری از جنس مرمر به ابعاد ۱٫۵×۱ متر و حدود ۰٫۵ متر ارتفاع تشکیل شده است. بخش دوم آرامگاه شامل تالاری مربع شکل است که از سنگ مرمر ساخته شده و داخل آن با کاشی تزئین شده است و چهار ستون بلند با دو سر ستون بزرگ در چهارگوشه این تالار قرار گرفته است و تصویر مردی بالدار در بالای ضلع جنوبی بنای اصلی ایجاد شده است که ویژگیهای پرسپولیس را بیشتر به یاد میآورد. سومین بخش محوطه پلکانی پوشیده از سنگ مرمر است که اتاق روی آن قرار گرفته است و تعداد زیادی از اشعار فردوسی روی دیوار آن حک شده است.
آرامگاه ابوالقاسم فردوسی در 2 مرحله ساخته شده است. مرحله اول در زمان پهلوی و مرحله دوم در زمان پهلوی دوم به شکل امروزی ساخته شده است. طراحی مقبره حکیم ابوالقاسم فردوسی بر عهده مرحوم حسین لرزاده گذاشته شد. اشعار کتیبهها نیز به خط استاد عمادالکتاب نوشته و سپس بر سنگهای نما انتقال داده شد.
مساحت ساختمان آرامگاه ۹۴۵ متر مربع بود و بهترین حجاران تصاویری از شاهنامه را بر دیوارهایش حک کردند.
متاسفانه به دلیل اینکه در طراحی بنا محاسبات فنی دقیق به عمل نیامده بود و محاسبه مقاومت خاک و مصالح پی، دقیق محاسبه نشده بود، ساختمان آرامگاه از همان سالهای اول شروع به جذب رطوبت و نشست کرد. سالها بعد به دستور انجمن آثار ملی در سال ۱۳۴۳ بازسازی این بنا با نظارت مهندس هوشنگ سیحون آغاز و در سال ۱۳۴۷ به پایان رسید.
بنای فعلی آرامگاه، از نظر ظاهر کاملا شبیه بنای پیشین می باشد و دارای نهصد مترمربع زیربنا، و ساخته شده از بتون و سنگ و کاشی است. بنای قدیم دارای نمای بیرونی شبیه بنای امروزه بود، اما داخل آن کوچکتر و کمعمقتر و دارای 2 ورودی کمعرض شرقی و غربی بوده است.
بخش فوقانی بنا، که در اجرای اولیه توپر بود این بار میان تهی ساخته شده است. سقف داخلی آن هم با کاشیکاری معرق و متأثر از عناصر تزیینی دوره هخامنشی و عصر فردوسی روکاری شد. دیوارهای آن هم تماماً با سنگهایی از منطقه توس نماسازی شده است به طوری که بنای آرامگاه کوروش بزرگ در پاسارگاد را تداعی میکند.
باغ و آرامگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی امروزه حدود 6 هکتار مساحت دارد و شامل یک موزه و کتابخانه است. این مجموعه سالانه بیش از یک میلیون گردشگر و شیفته فردوسی را به سوی خود جذب میکند.
عبارت زشک برگرفته از زو اشک به معنی چشمه های جوشان است. وجود چشمه سارهای منحصر به فرد و متعدد این روستا آن را به یکی از دیدنی ترین مکانهای دیدنی در خراسان رضوی تبدیل کرده است. روستای زشک مشهد یکی از زیباترین جاذبه های گردشگری این شهر می باشد.
اگر در مسیر رودخانه پیش بروید خواهید دید در مکانی رودخانه کاملاً خشک شده در حالی که صد متر پایین تر آب فراوانی از دل زمین بیرون می جوشید و به همین دلیل زشک به چشمه های جوشان معروف شده است.
این روستا در دره ای زیبا از رشته کوههای البرز شمالی قرار گرفته است و با طبیعت بکر و زیبا ی خود با آب وهوایی خنک شرایط مناسبی را برای مردم شهر مشهد فراهم ساخته است.
روستای زشک به لحاظ چشمه های پر آب و خوبی آب و هوا دارای باغ های سرسبز میوه است که یکی از با صفا ترین مناطق ییلاقی اطراف مشهد است . رودخانه دائمی زشک از جنوب روستا میگذرد و همراه با باغهای زیبا و هوای مطبوع هر بینندهای را مجذوب خود میکند. کار اکثر مردم این روستا باغداری ،پرورش دام و طیور و شیلات و صنایع دستی است. بهترین محصول باغهای این منطقه گیلاس و آلبالو است و محصولات چون سیب، گلابی، زردآلو، هلو و گردو نیز در آن تولید می شود. درختچه های کوتاه کوهی ،سماق ،شاهدانه ،کلپوره، اکلیل کوهی و تمشک پوشش زیبای گیاهی این منطقه را تشکیل می دهند. مسیر های خاص کوهنوردی این روستا، آن را به مکانی مناسب برای کوهنوردی تبدیل کرده است. تله کابین زشک از جمله طرح های گردشگری در حال اجرا است.
در حال حاضر هفت مجتمع تفریحی و گردشگری تله کابین در شهرهای کشور شامل نمک آبرود، رامسر، لاهیجان، همدان، تبریز، شیراز، اصفهان فعال است که مجتمع تفریحی تله کابین منطقه زشک مشهد با ظرفیت جابه جایی بین ۸ تا ۱۰ هزار گردشگر در روز یکی از بزرگ ترین و مجهزترین پروژه های تله کابین کشور به شمار می رود. ساخت این تله کابین در کیلومتر هشت جاده شاندیز – زشک با ارتفاع ۱۷۰۰ متر از سطح دریا و ۱۰۰ متر از کف جاده و رودخانه زشک اجرا می شود.
بناى هارونیه قدیمیترین اثری است که از توس به جای مانده است و چنانکه گفته شده تنها بنای بازمانده از جاذبه های تاریخی شهر کهن توس است. تمام بناى هارونیه آجرى است و هیچگونه تزیین کاشى در آن به کار نرفته است، این بنا به صورت چهار ضلعى است که ابعاد آن در اضلاع مختلف به علت قناسى نابرابر است. ابعاد این بنا به ترتیب ضلع شمالى 5/19 متر، ضلع جنوبى 20 متر، ضلع شرقى 28 متر، ضلع غربى29 متر می باشد و این بنا در 25 کیلومترى شمال غرب مشهد در حاشیه غربى جاده مشهد و در قلب دشت توس واقع گردیده است. بنای هارونیه ساختمان بزرگی در مدخل شهر است که به « بقعه هارونی » یا « هارونیه » شهرت یافته است.
این بنای تاریخی با فاصله 600 متری از آرامگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی قرار گرفته و در کنار آن سنگ سیاهی به عنوان یادبود امام محمد غزالی از عرفای سده پنجم و ششم هجری دیده می شود و در شمالغربی این بنا مقبره زنده یاد حسین خدیو جم از غزالی شناسان معاصر قرار دارد.
بنای هارونیه توس دارای یک مدخل اصلی، دو مدخل در شرق و غرب ساختمان و بقایای یک محراب در قسمت بیرونی و شمال ساختمان می باشد. این بنا دارای ویژگیهای معماری قرن هشتم هجری می باشد. خطوط عمودی و موازی سطح نما ، طاق نماها و نور گیر ها و نوع فضاهای این بنا، عمر آن را به قرن هفتم و هشتم می رساند. برخی از اهالی توس گور ویران شده غزالی را در نقطه ای واقع در چند صد قدمی غرب باره شهر نشان می دهند، و گویا سنگ گور او هم در آن حوالی دیده اند. این محل در سال 1374هجری شمسی حفاری شد و تقریبا گور غزالی به دست آمد . این بنا شمال ایوانی رفیع و دو لچکی ، چهار ایوان صلیبی شکل با پنجره های مشبک شده و هشت طاق نما با قوس جناغی و گنبد دو پوششه است . این محل به مسجد جامع شهر توس نیز شهرت دارد و ساختمان آن را به سربداران نسبت می دهند و با توجه به معماری جذابی که دارد از مکانهای بسیار دیدنی شهر توس می باشد.
سنگ مقبره امام محمد غزالی در روبروی بقعه نصب شده است. هارونیه نام جدیدی است که به این مکان داده شده و شاید سابقهی مکتوب آن حتی به یکصد سال پیش هم نرسد، هیچ ارتباطی به هارونالرشید عباسی ۱۷۰ تا۱۹۳ ق ندارد و سبک معماری آن معماری آذری می باشد.