زندان اسکندر یزد

تاریخچه : یکی از آثار مولانا ضیاء الدین حسین رضی فرزند شرف الدین یزدی، مدرسه ضیائیه یزد است که در سال 631 هجری قمری بنیان نهاده شد و کار اتمام آن توسط پسرانش در سال 705 هجری قمری صورت گرفت. این مدرسه به زندان اسکندر شهرت دارد.

مدرسه ضیائیه در محله فهادان و در مجاورت بقعه دوازده امام بنا شده است.  رواق هایی در اطراف مدرسه مشاهده شده و محرابی در شبستان مدرسه وجود دارد. چاهی در اطراف مدرسه ضیائیه با قطر حدود دو متر قرار دارد که منتهی به سردابی با عمق حدود 5 مترمی شود. از جمله آثار به جا مانده از بنای اولیه ساختمان می توان به حوضی قدیمی در کف سرداب اشاره کرد.

از خصوصیات عصر مغولی می توان معماری مدرسه ضیائیه یا زندان اسکندر یزد را عنوان نمود. تزئینات کاشی کاری در این بنا مشاهده نشده و تنها آثاری که مدرسه ضیائیه را برپا نگه داشته آثار باقی مانده از خشت خام بوده است.

گنبد مدرسه ضیائیه یزد سراسر از خشت خام ساخته شده که در آن تزئینات و آرایش گچبری با آبرنگ طلایی و لاجوردی به کار گرفته شده بود که هم اکنون بر روی گچ سفید دیوار بخش هایی از آن بر جای مانده است.

هریک از اندازه طولی اضلاع چهار دیوار گنبد معادل 8,8 متر است. هم چنین ارتفاع بقعه و فاصله دهنه آن به ترتیب 18 و 9,5 متر می باشد. باعث تأسف است که اثر چندانی از کتیبه های چهار دیوار درونی گنبد باقی نمانده است.

روایت هایی درباره قدمت ساخت مدرسه ضیائیه یزد مطرح است که عده ای آن را مربوط به زمان حمله اسکندر مقدونی به ایران می دانند که از این بنا به منظور زندان استفاده می گردیده اما در طی تاریخ و با گذشت زمان به عنوان مدرسه تغییر کاربری داده است.

هم چنین در تاریخ جدید یزد ذکر شده که در پیرامون مدرسه ضیائیه درگاه بلند، دو مناره مرتفع و باغچه مشجر بوده که روبروی آن زاویه، کتابخانه و حمام ساخته شده بود.

منبع : نشاط آوران

آب انبار شش بادگیر یزد

تاریخچه : آب انبار شش بادگیر، یکی از آثار تاریخی دوره معاصر شهر یزد می باشد که در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. آب انبار یزد مربوط به 180 سال پیش و در دوره قاجاریه بنا شده است.این بنا همانند دیگر آثار تاریخی با گذر زمان دچار خرابی شده به همین خاطر در سال 1371 هجری قمری در آن مرمت صورت گرفته است.  

آب انبار شش بادگیر شهر یزد، شامل دو ورودی در دو سمت شمال و جنوب است که برای دسترسی به راه پله های ورودی از دو سمت مخزن که در امتداد هم اند می توان راه پیدا نمود. راه پله ها دارای دو قسمت روباز و سر پوشیده می باشند که در ابتدای بخش سرپوشیده سردر ورودی مشاهده می شود. از بخش ورودی جنوبی و با طی کردن 55 پله می توان به مخزن رسید.

یک هشتی با کف آجر فرش در جلو سردر پله های میانی وجود دارد. پلان مخزن آب انبار به شکل مدور بوده که بر رویش 6 بادگیر هشت وجهی قرار داده شده است. نیمی از بادگیر ها متعلق به بنای آب انبار یزد و نیم دیگر مربوط به زمان ترمیم و بازسازی بنا می باشد. اگر کمی نظاره گر شکل ساخت بادگیر ها باشید، متوجه خواهید شد که تعدادی از بادگیر ها با بقیه متفاوت بوده، که بادگیر های جدید به دست هنرمندان استاد علی سیاه و استاد غلامرضا ساخته شده اند. از آن جا که شهر یزد به عنوان شهر کویری مطرح است وجود آب انبار در این نوع شهر ها بیش از هر جای دیگر احساس می شود.

حجم مخزن آب انبار شش بادگیر یزد دو هزار مترمکعب، ارتفاع آن 6,12 می باشد. شیر مخزن در بخش ورودی شمالی است. با توجه به نسبت مخزن شیر، دو ورودی آب انبار قرینه هم می باشند. دو عدد شیر در مخزن مشاهده می شود که یکی برای استفاده مسلمین و دیگری برای مذهب زرتشتی است. پلان گنبد آب انبار شش بادگیر تخم مرغی شکل است. بادگیرهای آب انبار دارای ارتفاع 10 متر می باشند.

شش بادگیر آب انبار به دلیل شرایط اقلیمی و با توجه به جهت باد به شکل هشت وجهی و در این ناحیه هستند. بعلت وجود شش بادگیر این نام بر روی آب انبار گذاشته شده است. در شهر بادگیر ها (یزد) بیش از 75 آب انبار وجود دارد. که مهم ترین آن ها آب انبار شش بادگیر می باشد.

منبع : نشاط آوران

موزه آیینه و روشنایی یزد

تاریخچه : عمارت مجموعه موزه آیینه و روشنایی یزد در سال 1320 هجری شمسی به  منظور مهمان سرایی خصوصی توسط شخصی بنام صراف زاده ساخته شد. با فتوایی که محمد صدوقی پس از انقلاب اعلام کردند این بنا به بنیاد مستضعفان داده شد و در سال 1377 هجری شمسی این بنا به موزه تبدیل گشت.

 

مجموعه ساختمان موزه آیینه و روشنایی شهر یزد دارای زیر بنای 837 متر مربع و در  میان باغی مصفا قرار گرفته است. از جاذبه های زیبا و چشم نواز ساختمان موزه می توان به حیاط وسیع به همراه استخری در میان، راهرو های تو درتو، حوض خانه و اتاق های گچ بری و آینه کاری شده اشاره نمود که در زمان پهلوی اول ساخته شده اند.

اتاق های مقابل استخر، اتاق خواب، بخش شاه نشین، حوضخانه و سرویس از جمله موارد سبک معماری ترکیبی، سنتی و اروپایی بنای موزه می باشند.

در اتاق های موزه قصر آیینه یزد، تزئینات زیبایی از جمله گچبری، نقاشی های روی دیوار و آیینه کاری مشاهده می شود که حوضخانه موزه بیشترین تزئینات را به خود اختصاص داده است. درها از جنس چوب و پنجره ها مشبک و شیشه ای رنگی است که به وسیله ای لولایی جدا شونده به شکل ساده و رنگی در آمده اند.

 گاهی اوقات در حوضخانه موزه آثاری از هنرمندان یزد شامل هنرهای نقاشی، عکاسی و غیره به نمایش گذاشته می شود.

اشیایی که در موزه آیینه و روشنایی یزد گرد آوری شده شامل اشیای پی سوز، شمع  سوز، نفت سوزها، گاز سوزها، برق سوزها و مجموعه آیینه ها است. هم چنین آثار وقفی مرحوم سید حسین حیدری ، مجموعه هایی نظیر خطی، اسلحه، سکه‌، کتب‌، تمبر، قفل ‌و دهنه‌ اسب‌ و نمونه هایی از برنز های لرستان در این موزه در معرض دید عموم قرار گرفته است.

در موزه آیینه و روشنایی یزد نیز، از سال 1377 هجری شمسی تا به امروز انواع آینه،  ابزار وسایل روشنایی، انواع کبریت، قلمدان و طپانچه در معرض تماشای علاقه مندان گذاشته شده است.

در استان یزد بالغ بر 20 باب موزه فعال در شهر وجود دارد. یکی از موزه های زیبا و دیدنی این شهر موزه آیینه و  روشنایی است، که علاوه بر اشیاء داخل موزه خود بنا  موزه ایست در دل موزه ای دیگر. در و دیوار آن نگاه هر شخص را به خود جلب می کند و بازی نور و سایه و رنگ بر روی زمین آن نقش می بندد.
بازدید از این موزه پیشنهادی است که اگر آن را رد کنید، بی شک یکی از با ارزش ترین موزه های ایران را ندیده اید.

منبع : نشاط آوران

مسجد جامع یزد

 

تاریخچه : یکی از با ارزش ترین میراث هنری و گنجینه ای از معماری اسلامی ایران در شهر یزد واقع شده است.  این بنا، مسجد جامع یزد یا همان مسجد کبیر یزد می  باشد که بانی ساختمان اصلی مسجد شخصی بنام علاءالدوله گرشاسب آل بویه است که در قرن ششم هجری می زیست. اما مسجد کنونی را متعلق به خاندان مظفریه و تیموریان می دانند.

 

 از ویژگی های هنری و معماری مسجد جامع یزد می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• کاشی کاری های نفیس و جالب توجه که نشان دهنده قدرت و استواری بنا می باشد.
• سر در بلند و ارتفاعی برابر با 24 متر.
• وجود دو کتیبه با ارزش به خط های کوفی و ثلث که در کنار سردر با شکوه و بر روی کاشی لاجوردی معرق قرار گرفته است.
• بودن دو مناره زیبا با تزئینات کاشی کاری شده و ارتفاع حدود 47 متر.
• وجود دیوارهای داخلی شبستان، زیر گنبد و خارج گنبد.

بر طبق پلان مسجد جامع یزد  می توان این بنا را به تمثیل یک ایوان در دل کویر  دانست. ساختمان مسجد جامع یزد در طی سه دوره و در طی مدت 1000 سال بنا گشته است. در واقع پایه های اصلی بنا متعلق به دوره ساسانیان و شیوه معماری بنای فعلی را متعلق به دو دوره موسوم به آذری می دانند. سردر مسجد را متعلق به دوره تیموری و بنای گنبد خانه متعلق به دوره ایلخانی دانسته اند. در دوره صفوی دو مناره به مسجد الحاق شده که دارای ارتفاع 47 متر و قطری حدود 8 متر است، مناره ها هرچه به سمت بالا می روند باریک تر می شوند. بنابر این ساخت مسجد را متعلق به دوره های ایلخانی، آل مظفر، تیموریان، صفوی، قاجاریه می دانند.

از طریق انعکاس نور از گچ سفید گنبد و دیوار های مسجد می توان به مسأله ایجاد روشنایی غیر مستقیم بنا پی برد. از بخش های مهم مسجد می توان به نمای خارجی و داخلی ایوان اصلی و محراب زیبا اشاره نمود که بی نهایت ارزنده و جالب می باشد.

ورودی های بنا به دو ورودی اصلی و فرعی تقسیم می شود، که ورودی اصلی در ایوان بیرونی مسجد تعبیه شده که به خیابان می رسید و درب فرعی در سمت راست حیاط مجموعه واقع شده است که به محله های اطراف راه دارد.

مسجد جامع یزد به عنوان قدیمی ترین نمونه معماری مطرح است که در قرن نهم  هجری از معماری بنا تقلید شده است. این مسجد لقب بلند ترین مناره جهان را از آن خود کرده است.

این بنا در سال 1313هجری شمسی به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. شماره ثبت بنا 206 می باشد.

منبع : نشاط آوران

موزه تاریخ و فرهنگ زرتشتیان یزد

تاریخچه : موزه تاریخ و فرهنگ زرتشتیان یزد قسمتی از مجموعه مارکار  می باشد که  در زیر زمین مجموعه قرار گرفته است. بنیانگذار این بنا شخص نیکوکاری به نام پشوتن جی مارکار بوده است.

 

در واقع پشوتن جی دوسایی مارکار یکی از بازرگانان و نیکوکار پارسی ساکن هند بود که ثروت خویش را وقف ساختن امکانات رفاهی و آموزشی برای زرتشتیان ایرانی نمود و آثار وقف هایش در شهر های یزد، کرمان و تهران مشهود می باشد.

برای رسیدن به موزه مارکار یزد می توان از مسیر های میدان مارکار، کوچه فرش مشهد یا بلوار منتظر قائم، کوچه میلاد یزد وارد شد. موزه تاریخ و فرهنگ زرتشتیاندارای قدمتی بیش از 800 سال است. معماری به کار رفته در ساختمان موزه بی نظیر و با شکوه می باشد. بنای ساختمان از آجر بوده و در گذشته به عنوان خوابگاه شبانه روزی دانش آموزان دبستان و دبیرستان مارکار مورد استفاده قرار می گرفته است.

بنا شامل معماری خاصی است و به گونه ای صورت پذیرفته که بیشترین بهره از نور خورشید و بیشترین ماندگاری انرژی در آن اتفاق می افتد. برای تأمین آب مورد نیاز مجموعه از آب انبار، راه قنات و گاو رو استفاده می شده که تمامی بناها قابل بازدید می باشند. در محوطه مجموعه موزه، حمام و توالت های قدیمی مشاهده می شود که بازدید کنندگان را با سبک و سیاق زندگی مردمان 80 سال پیش آشنا می سازد. در زیر زمین مجموعه، موزه تاریخ و فرهنگ زرتشتیان واقع شده است. بنابر این زمانی که  گردشگران به موزه می آیند در ابتدا با تاریخچه مجموعه آموزشی مارکار و زندگی نامه پشوتن جی دو سابایی مارکار بنیانگدار مجموعه رو در رو می شوند.

یکی از شعار های موزه تاریخ و فرهنگ زرتشتیان یزد، بهبود مستمر است. به همین  خاطر موزه هر روز جذاب تر از روز گذشته اش می باشد.

گردشگران می توانند علاوه بر دیدن این موزه تاریخی از آتشگاه زرتشتیان که فاصله کمی دارد سر بزنند.

منبع : نشاط آوران